(14.02.2011 Tarihli 27846 sayılı R.G.de yayımlanan, 6102 Sayılı kanuna göre hazırlanmıştır)

Müvekkillerimizin Şirket türleri ve mahiyetleri hakkında net bir bilgi sahibi olmadan şirket kurma noktasında doğru adımları atmaları oldukça zordur. Bu nedenle hazırlamış olduğumuz bu yazımızda hem sizlere tecrübelerimizi aktarırken hem de Türk Ticaret Kanunu ışığında sizleri bilgilendirmiş olacağız.

Şirket bir ya da birden fazla kişi tarafından kar elde etmek amacıyla mal ya da hizmet üretmek için kurulan tüzel yapıdır. Türk Ticaret Kanununa göre şirketlerin topluma hizmet vermek gibi birçok kanuni amaçları bulunmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda kurulan çok çeşitli şirket türleri ve bu şirketlerin her birinin kendi içlerinde ayrı özellikleri bulunmaktadır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda kapsamlı bir alana sahip olan Ticaret Şirketleri bu kanunun 124 ve 644 üncü maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Öncelikle şirket türlerini inceleyelim; şirket türleri sermaye şirketleri, şahıs şirketleri ve iki kategoride de kurulabilen şirketler olmak üzere üç gruba ayrılır.

1-)SERMAYE ŞİRKETLERİ

Sermaye şirketleri gücünü ve değerini sermayesinden ve yönetim şeklinden alan şirket türüdür. Bu şirket yapısında ortakların sorumlulukları, vermeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlanmaktadır. Bu şirketlerin yapısında ortaklardan birinin ya da birkaçının ayrılması durumunda ortaklık bozulmaz ve paylar şahsi değildir. Ayrıca sahip olunan paylar başka şahıslara devredilebilir ve satışı yapılabilir. Sermaye şirketlerinin kurulum süreçleri şahıs şirketlerine nazaran daha masraflı olup, daha fazla prosedür işlemi gerektirmektedir. 

A-)LİMİTED ŞİRKET

Limited şirket Türk Ticaret Kanunun 573 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre bir veya birden fazla gerçek ya da tüzel kişi tarafından, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için bir ticaret unvanı altında kurulan şirketlere limited şirket denir. Son düzenlemeye göre Limited şirketlerde 50’den fazla ortak sayısı olamayacağı gibi, tek ortaklı şirket de kurulabilir. Ortaklar şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle yükümlüdürler. Aynı zamanda şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmelidirler.

Şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır. Bu sözleşmenin içeriğinde olması gereken zorunlu şartlar Türk Ticaret Kanunun 576. Maddesinde sayılmıştır.

Limited şirket kurmak için en az 10 bin TL sermaye gerekmektedir. Ayrıca limited şirkette her bir ortağın koyacağı esas sermaye payı ise en az 25 bin TL ve katları olması gerekmektedir.

B-)ANONİM ŞİRKET

Anonim şirket genel hükümleri Türk Ticaret Kanunu madde 329 ve devamında, kuruluş hükümleri ise madde 335 ve devamında düzenlenmiştir. Buna göre sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilen, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirketlere anonim şirket denir. Anonim şirketlerde ortak sayısı için maksimum bir sınır olmadığı gibi, tek ortaklı şirket de kurulabilir. Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.

Şirket esas sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların imzalarının noterce onaylanması veya esas sözleşmenin ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması gerekmektedir. Bu sözleşmenin içeriğinde olması gereken zorunlu şartlar Türk Ticaret Kanunun 339. Maddesinde sayılmıştır.

Anonim şirketin kurulabilmesi için ortaklar tarafından en az 50.000 TL değerinde başlangıç sermayesi taahhüt edilmelidir. Belli bir tavan değere kadar sermaye artırımının Yönetim Kurulu tarafından yapılabileceğini öngören kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim şirketlerde ise başlangıç sermayesi en az 100.000 TL olmalıdır.

C-)SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET

Uygulamada az rastlanan şirket türü olmasının yanı sıra Türk Ticaret Kanunun 564 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket ortağı, diğerleri bir anonim şirket pay sahibi gibi sorumlu olan şirkete sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket denir. Sermaye, paylara bölünmeksizin sermayesi sadece birden çok komanditerin sermayeye katılma oranlarını göstermek amacıyla kısımlara ayrılmış bulunuyorsa komandit şirket hükümleri (TTKm.573) uygulanır. Komanditelerin birbirleriyle, komanditerlerin tümüyle ve üçüncü kişilerle hukuki ilişkileri, özellikle şirketin yönetimine ve temsiline ilişkin görev ve yetkileri, şirketten ayrılmaları komandit şirketlerdeki hükümlere (TTKm.573) tabidir.

Şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucuların ve komandite ortakların imzalarının noterce onaylanması şarttır. Bu sözleşmenin içeriğinde olması gereken zorunlu şartlar Türk Ticaret Kanunun 567. Maddesinde sayılmıştır.

Kurucular beş kişiden az olamaz. Kuruculardan en az birinin komandite olması şarttır. Kurucu sıfatını haiz olan komanditerlerin sahip oldukları payların her birinin tutarının esas sözleşmeye yazılması gerekir. Kuruluşunda, anonim şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümler uygulanır.

2-)ŞAHIS ŞİRKETLERİ

Şahıs şirketleri ortak ekonomik çıkarlar elde etmek için, tüzel bir kişiliğe sahip olan ve ortaklarının sorumlulukları sınırsız olan şirket türüdür. Bu şirket türü tek bir kişi tarafından kurulabileceği gibi birden fazla gerçek kişi tarafından da kurulması mümkündür. Ortakların sayıları genellikle az kişiden oluşurken, ortaklığın devri de zor bir süreçtir. Ortakların ortaklık paylarını başka kişilere devredebilmesi ya da satabilmesi için diğer ortakların oybirliği gerekmektedir. Şirket alacaklılarına karşı ortakların tümü tüm mal varlığı ile sorumlu tutulur. Şirket kuruluş sürecinde yapılan masraflar göz önünde tutulduğunda şahıs şirketleri maliyeti en uygun şirket türleri arasına girer.

A-)KOLLEKTİF ŞİRKET

Kollektif şirket Türk Ticaret Kanunun 211 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortakların sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlanmamış olan şirketlere kolektif şirket denir. Kollektif şirket kuranlar, şirket sözleşmesinin noter onaylı bir suretini onay tarihinden itibaren onbeş gün içinde şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret siciline vererek şirketin tescilini istemek zorundadır.

Kollektif şirket sözleşmesi yazılı şekle tabidir; ayrıca, sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması şarttır. Bu sözleşmenin içeriğinde olması gereken zorunlu şartlar Türk Ticaret Kanunun 213. Maddesinde sayılmıştır.

Ortakların birbirleriyle olan ilişkilerinin düzenlenmesinde sözleşme serbestisi geçerlidir. Ortaklardan her biri, ayrı ayrı şirketi yönetme hakkını ve görevini haizdir. Ancak, şirket sözleşmesiyle veya ortakların çoğunluğunun kararıyla yönetim işleri ortaklardan birine, birkaçına veya tümüne verilebilir. Ortaklar şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı müteselsilen ve bütün malvarlığı ile sorumludur.

B-)KOMANDİT ŞİRKET

Komandit şirket Türk Ticaret Kanunun 304 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir. Sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara komanditer denir. Komandite ortakların gerçek kişi olmaları gerekir. Tüzel kişiler ancak komanditer ortak olabilirler.

Komandit şirket sözleşmesi yazılı şekle tabidir; ayrıca, sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması şarttır. Şirket sözleşmesinde, her komanditer ortağın sermayesinin miktarı, cinsi ve ortak sıfatından kaynaklanan ve bir yönetim hakkı niteliğinde olmaması gereken, komanditer ortaklara verilen yönetim görevleri açıkça belirtilir. Bir komanditer kişisel emeğini ve ticari itibarını sermaye olarak koyamayacaktır.

C-)ADİ ŞİRKET (ADİ ORTAKLIK)

Adi şirket Türk Borçlar Kanunun 620 ve 645. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri bir sözleşme ile kurulan ortaklığa adi şirket denir. Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, bu bölüm hükümlerine tabi adi ortaklık sayılır. Her ortak, para, alacak veya başka bir mal ya da emek olarak, ortaklığa bir katılım payı koymakla yükümlüdür. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa katılım payları, ortaklığın amacının gerektirdiği önem ve nitelikte ve birbirine eşit olmak zorundadır. Ortaklar, niteliği gereği ortaklığa ait olan bütün kazançları aralarında paylaşmakla yükümlüdürler. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, her ortağın kazanç ve zarardaki payı, katılım payının değerine ve niteliğine bakılmaksızın eşittir. Ortaklığın kararları, bütün ortakların oybirliğiyle alınır.

Adi şirketlerin kuruluşu bir şekle tabi tutulmamıştır. Ortaklar yazılı olarak sözleşme düzenleyebilecekleri gibi sözlü olarak da aralarında anlaşarak adi şirket kurabilirler. Adi şirketlerin tüzel kişilikleri olmadığından belli bir unvanları yoktur. Bu nedenle Ticaret Siciline kayıt olma sorumlulukları yoktur.

3-)İKİ KATAGORİDE DE KURULACABİLECEK ŞİRKETLER

A-)E-TİCARET ŞİRKETİ

E-Ticaret şirketi, müşterilerin ihtiyaçlarını temin etmek için herhangi bir zamanda ve yerde real mağazalara göre daha cazip hizmet ve ürünler sunmak ve ödemesini dijital ortamda yapabilecekleri internet üzerinden satış yapmayı hedefleyen bir şirket yapısıdır. Bu şirketler şahıs ya da sermaye şirketi olarak kurulabilen şirketlerdir. Kurulum ve işleyiş prosedürleri hangi şirket grubuna dahil olacağına göre farklılık göstermektedir.

B-)FAKTÖRİNG ŞİRKETİ

Faktöring şirketi iç ve dış ticarette özellikle kısa vadeli ürün satışlarında başvurulan bir finans şirketidir. Yapılan ticari işlemlerde alacaklıların alacak tahsiline dair verilen hizmet bütünü olarak da tanımlanan faktöring, kısaca vadeli şekilde satış yapan firmaların her türlü hizmet ve mal satışından dolayı ortaya çıkan alacak haklarını satın alan şirkettir. Bu şirketler finansman, tahsilat ve garanti olarak üç ana bölümde hizmet vermektedirler. Faktöring şirketlerinin kuruluş ve işleyiş düzeni Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenen mevzuatlara tabidir.

Son olarak eğer şirket kurmak gibi bir fikriniz varsa öncelikle kurmayı düşündüğünüz şirketin faaliyet alanına yönelik olarak şirketin türünü belirlemeniz ve bu şirket ile ilgili ön araştırmalarınızı iyi yapıp yeterli bilgiye sahip olmanız gerekmektedir.

Av. Muhammet Gazi AVDAL / Gazi Hukuk ve Danışmanlık Bürosu